Klimaatatlas Twente

De klimaatatlas is een atlas die is opgebouwd uit verschillende kaarten die de mogelijke klimaateffecten op het gebied van wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen in Twente weergeven. De klimaatatlas velt geen oordeel, maar brengt mogelijke kwetsbaarheden in beeld. Aan de hand van de klimaatatlas worden, samen met inwoners, overheid, ondernemers en andere belanghebbenden, noodzakelijke maatregelen bepaald.

In het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie 2018 is gezamenlijk door gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk de ambitie vastgelegd dat Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust is ingericht. Daarin is ook opgenomen dat alle partijen uiterlijk in 2019 in hun gebied een klimaatatlas laten samenstellen die de kwetsbaarheden voor weersextremen in beeld brengt. Hierbij gaat het de risico’s op het gebied van wateroverlast, droogte, hitte en overstroming. Deze analyse wordt iedere zes jaar opnieuw uitgevoerd.

De klimaatatlas is een modelberekening, gemaakt op basis van verwachte weersextremen in 2050. Een modelberekening geeft een inschatting van de werkelijkheid zoals we dat op dit moment kunnen berekenen. Dit zijn effecten die in 2050 zouden kunnen optreden, maar het kan ook al volgende week zijn. Niemand weet het exact. Belangrijk is dat we ons nu alvast voorbereiden.

Dit betekent dat uw huis mogelijk kwetsbaar is voor wateroverlast. Dat kan bij korte hevige buien of bij langdurige regenval. Wellicht heeft u dit al eens ondervonden, maar dat hoeft niet zo te zijn. Het gaat hierbij om een theoretische kans dat een zeer grote bui in 2050 kan voorkomen. Daarbij hangt het ook af van de drempelhoogte van u woning, de drempelhoogte is in deze kaart niet meegenomen.

Het kan natuurlijk zo zijn dat u de situatie, zoals weergegeven op de kaart, niet herkent in de dagelijkse praktijk. De klimaatatlas is een modelberekening die een inschatting maakt van de werkelijkheid. Of er daadwerkelijk maatregelen nodig zijn bij uw woning, is pas te herleiden na een nadere studie. Wij gaan daarom graag met u in gesprek over de klimaatatlas in uw buurt.

De klimaatatlas laat het effect zien bij, een mogelijke toekomstige, hevige regenbui (uitgaande van klimaatverandering in 2050). En hoewel de klimaatatlas met veel zorg is samengesteld kan het zo zijn dat gegevens onjuist of onvolledig zijn. Wij gaan graag met u in gesprek om te verkennen in hoeverre de mogelijke effecten, zoals weergegeven in de klimaatatlas, daadwerkelijk een knelpunt zijn.

Met behulp van speciale software (3Di) kunnen waterberekeningen gedaan worden tot op zeer lokaal niveau. Deze software is speciaal ontwikkeld voor waterbeheer en kan gecombineerd worden met verschillende andere kaarten zoals kaarten die hittestress (problemen die ontstaan in stedelijk gebied als gevolg van warmte, kan in steden oplopen tot 8 graden meer dan buiten de stad) weergeven of bodemdaling inzichtelijk maken. De klimaatatlas is een combinatie van verschillende kaarten waardoor er zeer gerichte uitkomsten kunnen worden getoond.

Op basis van de hoogte van het maaiveld van uw perceel wordt bepaald hoe kwetsbaar uw woning is voor een hevige regenbui. Het kan dus zo zijn dat uw perceel net wat lager/hoger gelegen is dan dat van de buren waardoor uw perceel een andere kleur heeft.

De bovenste beelden bij de tegel kortdurende buien "watertypen bij extreme neerslag" zijn gezamenlijk gemaakt voor de Twentse klimaatatlas. Hierin is uitgegaan van een worst case scenario en is de afvoer van de riolering niet in het rekenmodel meegenomen.

De onderste beelden zijn aangeleverd door de gemeenten, die al eerder een stresstest (onderzoek naar de mate waarin een gebied is voorbereid op de klimaatontwikkeling) hebben uitgevoerd. Hier is de afvoer van de riolering wel in verwerkt, waardoor een afwijkend beeld te zien is.

Als de aarde opwarmt komen er meer extreem warme dagen. Door de verstening van straten, pleinen en uw eigen tuin wordt het heet in de stad. Dat noemen we hittestress (problemen die ontstaan in stedelijk gebied als gevolg van warmte, kan in steden oplopen tot 8 graden meer dan buiten de stad).

In de klimaatatlas wordt met rode, oranje en groene vlekken aangegeven waar hitte leidt tot overlast. Het is namelijk niet zo dat hitte overal tot overlast leidt. Met de gevoelstemperatuur doen we een inschatting waar in het openbare gebied overlast kan optreden (rood), en waar het juist lekker koel blijft (groen).

Dit betekent dat de directe omgeving rondom uw huis mogelijk extra opwarmt in de zomer. Het zegt echter niets over de hitte in uw huis. Mogelijk is uw huis goed geïsoleerd waardoor de hitte in huis meevalt. De kaart laat wel zien in welke mate uw tuin bijdraagt aan hitte (bijvoorbeeld als deze overwegend verhard is). Ook laat de kaart zien waar de dichtstbijzijnde koele plekken zijn in uw wijk.

Bij overstromingen treedt schade op aan woningen. Daarnaast functioneert de vitale infrastructuur mogelijk niet meer (evacuatieroutes, elektriciteit stations). Daarom kleuren we deze mogelijk kwetsbare panden, wegen en vitale objecten. Dit zijn, van zeer kwetsbaar tot niet kwetsbaar, de rode, oranje, gele en groene vlakken.

Dit betekent dat uw huis mogelijk risico loopt op overstromingen bij een doorbraak van de dijk bij u in de buurt. Het gaat echter om een uitzonderlijke situatie waarbij de kering bezwijkt. De kans is zeer klein dat dit gebeurt. Het belangrijkste is dat waterschap, gemeente en veiligheidsregio (samenwerkingsverband tussen gemeenten, politie, brandweer en gezondheidszorg die tijdens calamiteiten voor de bestrijding er van zorg draagt) de risico's in beeld hebben. Soms kunt u met eenvoudige maatregelen mogelijke schade al beperken. Denk aan de keuze van uw vloer (tegels in plaats van tapijt) of het zorgen voor een tijdelijke drempelverhoger bij uw voordeur.

Klimaatadaptatie betekent letterlijk aanpassing aan het klimaat. Met klimaatadaptatie wordt het proces bedoeld om de samenleving te beschermen tegen de kwetsbaarheden van klimaatverandering of de kansen van klimaatverandering te benutten.

De gemeente neemt verschillende maatregelen om de openbare ruimte toekomstbestendig in te richten zoals de aanleg van wadi’s om water op te vangen, meer groen planten aanplanten in een versteende omgeving, gescheiden rioolstelsel aanleggen indien mogelijk en regenpijpen van gemeentelijke gebouwen afkoppelen (het apart inzamelen van regenwater zodat dit niet meer op het vuilwaterriool wordt geloosd) van de riolering.

Omdat de gemeente slechts een deel van het grondoppervlak bezit, is het ook noodzakelijk dat inwoners en bedrijven in actie komen. Met behulp van de klimaatatlas heeft de gemeente inzichtelijk gemaakt waar zich mogelijke risico’s bevinden van wateroverlast, droogte, hitte en overstromingen. De volgende stap is om samen te verkennen welke maatregelen noodzakelijk zijn om de risico’s te beperken.