Aanwijzingen nutriënt verontreinigde-gebieden en rol waterschap
Het onderwerp aanwijzing nutriënt verontreinigde-gebieden heeft de afgelopen tijd tot menig verhitte discussie geleid. Niet verwonderlijk, want de impact van die aanwijzing is groot voor de agrarische sector. Een geluid dat we regelmatig horen is dat de aanwijzing op basis van sterk verouderde gegevens is gemaakt en dat daardoor de inspanningen van de agrarische sector de afgelopen jaren niet zijn meegenomen. We snappen dat dit beeld ontstaat, maar het is gelukkig niet terecht. De aangeleverde gegevens van waterkwaliteit voor zowel grondwater als oppervlaktewater zijn de meest recente gegevens die de waterschappen hebben. We vinden het belangrijk om te duiden waar de verwarring vandaan komt.
In december 2023 heeft het ministerie van LNV een nieuwe kaart met Nutriënt verontreinigde (NV-) gebieden vastgesteld. Bij de vaststelling van die kaart zijn drie soorten gegevens gebruikt:
- Data over de toestand van grondwaterkwaliteit
- Data over de toestand van oppervlaktewater
- Mate waarin de agrarische sector invloed heeft op oppervlaktewaterkwaliteit
Meest recente rapportages grondwater en oppervlaktewater gebruikt
Voor de aanwijzing op grond van grondwaterkwaliteit is gekeken naar de metingen van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid over de periode 2016-2021 van het water dat uitspoelt uit de wortelzone. De aanwijzing van NV-gebieden voor oppervlaktewater zijn gebaseerd op waterkwaliteitsdata van rapportagejaar 2023 van de waterschappen (data uit 2020-2022). LNV heeft voor de aanwijzing van de NV-gebieden gewerkt met de meest recente gegevens van de waterschappen van het rapportagejaar 2023 over de toestand van de waterkwaliteit.
Toerekening watertoestand aan agrarische bronnen
Bij het maken van de kaart voor oppervlaktewater en de bepaling in hoeverre de watertoestand toegerekend kan worden aan de agrarische sector heeft LNV een bronnenonderzoek uit 2016 (data uit 2010-2013) gebruikt. Hiervoor is gekozen omdat dit de meest recente landelijk uniforme gegevens zijn. LNV heeft een toestroomgebied vervolgens uitgezonderd als NV-gebied indien bleek dat de landbouw minder dan 19% van de vervuiling veroorzaakt (landbouw aandeel).
Uitsluitend voor de bepaling van dit landbouw aandeel zijn dus data afkomstig uit de periode 2010 – 2013 gebruikt. LNV heeft hiervoor gekozen op advies van de commissie deskundigen meststoffenwet (CDM). Dit omdat deze data de meest recente data betreft waarover een land-dekkende uniforme analyse is gedaan.
Recentere dataset voor 2026 en later
Zijn we daar als waterschap gelukkig mee? Nee, zeker niet. Maar aangezien de keuze is gevallen op een dataset die landelijk uniform was, konden wij daar niets aan veranderen. Wij hebben het Ministerie gevraagd hiervan af te zien, maar voor de jaren 2024-2025 is die vraag niet gehonoreerd. Overigens is het de vraag of gebruik van actuelere gegevens verschil uitmaakt in de resultaten.
De Unie van waterschappen en wij als individueel waterschap zullen alles op alles zetten dat voor de bepaling van NV-gebieden in 2026 en later een landelijke dataset (landbouwaandeel) wordt gebruikt die recenter is.
